W warzywnictwie obornik i kompost stosuje się co kilka lat, nawożąc co rok tylko pewną część terenu przeznaczonego pod uprawę warzyw. Z tego powodu mamy zagony o różnym nasyceniu makro i mikroelementami.
Wymagania warzyw
Uprawiane w przydomowych ogrodach warzywa mają różne wymagania pod względem pokarmowym, dlatego dla lepszego wykorzystania gleby rośliny bardziej żarłoczne sadzimy w pierwszym roku po oborniku, mniej wymagające w drugim i trzecim itd. Takie działanie nazywa się zmianowaniem lub płodozmianem. Uprawa po sobie ciągle tych samym warzyw doprowadza do zmęczenia gleby i wykorzystywania ciągle tych samy składników pokarmowych. Sprzyja też rozwojowi chorób i szkodników, które atakują te same i pokrewne rodziny botaniczne. Te dwa główne powody przemawiają za płodozmianem w ogrodzie warzywnym. Różne warzywa wykorzystują też różne warstwy gleby, jedne mają silniejszy system korzeniowy i pobierają składniki pokarmowe z głębszych warstw gleby, inne mają system korzeniowy płytszy i są wrażliwsze na brak próchnicy. Optymalnym rozwiązaniem jest rozplanowanie ogrodu warzywnego w perspektywie okresu czteroletniego. Robiąc szkice i proste notatki unikniemy błędów.
W pierwszym roku po oborniku możemy uprawiać najbardziej żarłoczne warzywa czyli:
- kapusta (biała, czerwona, włoska, brukselska)
- kalafior
- brokuł
- dynia
- ogórki
- cukinia
- seler
- ziemniaki
- cebula
- papryka
- czosnek
- kukurydza
W II roku po oborniku możemy uprawiać
- cebula
- czosnek
- marchew późna
- rzodkiew
- pomidory
- ziemniaki
- buraki ćwikłowe
- kalarepa
III rok po oborniku:
- marchew
- pietruszka
- sałata
- kalarepa
- rzodkiewka
- koper
- szpinak
IV rok po oborniku:
- fasola
- bób
- groch
- koper
- szparagi
- rośliny motylkowe na nawóz zielony
Przykład rozplanowania ogrodu warzywnego:
- kapusta czerwona
- ogórki
- dynia
- cebula
- cukinia
- marchew
- czosnek
- kapusta włoska
- ziemniaki
- pietruszka
- pomidory
- czosnek
- szpinak
- pietruszka
- rzodkiewka
- koper
- sałata
- fasola
- groch
- bób
- rośliny
- szczypiorek
- kwiaty jednoroczne
- truskawki
Jak wygląda to w praktyce? W drugim roku po dodaniu obornika warzywa z zagonu nr I trafiają na zagon nr II z nr II na nr III, z nr III na IV, z nr IV na zagon nr I, pod warunkiem że po kolei co cztery lata będziemy każdy z zagonów zasilać obornikiem.
Warzywa wieloletnie, takie jak: rabarbar, szczaw, szczypiorek uprawia się poza płodozmianem.
W małych ogródkach nie zawsze mamy miejsce by stosować zmianowanie warzyw, w takim wypadku pomocną będzie uprawa współrzędna. Polega ona na uprawie różnych gatunków warzyw w niewielkich ilościach na tych samych zagonach czy grządkach. Podobnie jak w przypadku zmianowania cel jest ten sam – unikamy zmęczenia gleby, gromadzenia się tych samych szkodników i chorób.
Pamiętajmy że monokultura powoduje:
- jednostronne wyczerpanie gleby ze składników pokarmowych;
- masowe wystąpienia szkodników i chorób;
- niekorzystne zmiany biologiczne i fizyczne gleby;
- nagromadzenie szkodliwych substancji w glebie;
Podobnie jak w przypadku innych roślin tak i warzywa łączą się w bardziej lub mniej dobrane pary.
Przy uprawie współrzędnej sprawdzą się takie zestawy:
- wczesna marchew – cebula
- późna marchew – por
- groch – koper ogrodowy
- fasola karłowa – burak ćwikłowy
- seler – por
- marchew – sałata – szczypiorek
- pomidor – pietruszka
- pomidor – seler
- sałata – rzodkiewki – kalarepa
- kapusta – fasola karłowa
- ogórki – koper
Planując ogród warzywny musimy też mieć na uwadze oddziaływanie na siebie poszczególnych gatunków (allelopatię) zarówno dodatnią jak i ujemną.
Pozytywnie na siebie będą działać:
- cebula, kalarepa – buraki
- fasola, kukurydza, groch, rzodkiew, słonecznik – ogórki
- fasola, kukurydza, kapusta – ziemniaki
- groch, sałata, cebula, por, pomidor – marchew
- marchew, rzodkiew, truskawka, ogórek, szpinak – sałaty
- ziemniak, seler, koper ogrodowy, buraki, cebula – kapusty, kalafior
- ziemniak, groch, fasola, ogórek, dynia, kabaczek, pszenica, bobik – kukurydza
- ziemniak, marchew, ogórek- fasola
Niekorzystnie działają na siebie
- cebula, czosnek – fasola
- dynia, kabaczek, ogórek, słonecznik, pomidor – ziemniaki
- fasola – buraki
- koper – marchew
- truskawka, pomidor, fasola – kapusta, kalafior,
- zioła – ogórki
